Pampagrassen

Hoe herken ik Pampagrassen? 

Hoog Pampagras (Cortaderia jubata) en Pampagras (Cortaderia selloana) zijn nauw verwant en lijken sterk op elkaar. Het zijn meerjarige grassoorten die tot vier meter hoog kunnen worden met lange, pluizige bloeiwijzen. Meestal duurt het twee tot drie jaar voor de eerste bloeiwijzen verschijnen. De bladeren van Hoog pampagras hebben een gekartelde rand en zijn zowel aan de boven als onderzijde groen en vaak geknikt waardoor het lijkt alsof de bloeiwijzen hoog boven de bladmassa uitsteken. Aan het begin van de bloeiperiode zijn de bloeiwijzen roze tot paars, maar verkleuren later in het seizoen tot vaal bruin. Hoog Pampagras heeft alleen vrouwelijke bloemen. De zaden ontstaan door ongeslachtelijke voortplanting waardoor de nakomelingen genetisch identiek zijn aan de moederplant (kloon). De plant kan grote hoeveelheden kiemkrachtige zaden produceren die door de wind worden verspreid. Zaden kunnen ook worden verspreid via stromend water en dieren.  

Bij Pampagras (C. selloana) steken de pluimen minder ver boven de bladmassa en zijn niet rood tot paars zoals bij Hoog pampagras, maar wit of geel. Er zijn tegenwoordig ook nieuwe variëteiten met paarse bloeiwijzen. Pampagras is tweehuizig, waardoor zaadvorming alleen kan optreden als planten van beide geslachten elkaar kunnen bestuiven. Pampagrassen zijn vorstgevoelig waardoor schade aan de bladeren kan ontstaan, maar dit leidt zelden tot het volledig afsterven van de plant. 

Hoog pampagras lijkt op andere soorten, kijk hier voor de look-a-likes.

_{Klik op de foto's om deze te vergroten.}

Herkomst – Waar komen Pampagrassen vandaan? 

Pampagrassen komen oorspronkelijk uit Zuid-Amerika. Hoog pampagras groeit in het oorspronkelijke verspreidingsgebied op grote hoogte (~ 2000 tot 3900 m) in de Andes en vormt daar dichte opstanden langs de randen van de bergbossen. Pampagras is afkomstig uit de meer gematigde klimaatzones van Zuid-Amerika en groeit tot op ca. 1.900 meter hoogte. De beide soorten stellen geen hoge eisen en gedijen het beste in verstoorde omgevingen. 

Verspreiding – Waar komen Pampagrassen voor? 

In Europa is Hoog Pampagras in het verleden als sierplant geïntroduceerd, maar het klimaat bleek toch minder geschikt dan gedacht. Voor zover bekend is Hoog pampagras alleen in het Verenigd Koninkrijk als sierplant geteeld. In Nederland komt Hoog pampagras nog niet voor in de natuur. 

Pampagras is ook als decoratieve tuinplant in Nederland geïntroduceerd en wordt via tuincentra verhandeld. In tegenstelling tot Hoog pampagras wordt Pampagras vanaf 2008 verwildert in de Nederlandse natuur aangetroffen. Verwilderde planten worden voornamelijk aangetroffen in bermen, op braakliggende terreinen, in stedelijke gebieden en in duingebieden, maar er zijn ook planten gevonden langs vochtige slootkanten en in de Maasuiterwaarden. Verspreiding door zaden is de meest waarschijnlijke oorzaak. In enkele Zuid-Europese landen gedraagt de soort zich invasief. Zover is het in Nederland nog niet maar de kans daarop neemt wel toe (zie ook Risico’s – wat zijn de problemen?).

Risico’s - Wat zijn de problemen? 

Verwilderde pampagrassen vormen dichte bestanden waardoor inheemse soorten verdrongen worden, met name in duinen, maar ook in graslanden, heidevelden, bossen en wetlands. De graspollen met grote hoeveelheden dood bladmateriaal verhogen de kans op natuurbranden. De scherpe bladranden kunnen verwondingen veroorzaken bij wandelaars en de stuifmeelpollen kunnen astmaklachten bij mensen verergeren. 

De toegenomen verwildering van pampagras wordt in verband gebracht met het op de markt komen van mannelijke planten. Aanvankelijk werden alleen vrouwelijke cultivars aangeplant omdat deze een vollere bloeiwijze hebben dan mannelijke planten. De vrouwelijke cultivars werden vegetatief vermeerderd en door de afwezigheid van mannelijke planten vormden deze geen zaden. Tegenwoordig worden planten ook opgekweekt uit geïmporteerd zaad. Het is bij jonge planten voor de eerste bloei niet mogelijk om onderscheid te maken tussen mannelijke en vrouwelijke exemplaren. Als gevolg worden zowel mannelijke als vrouwelijke planten in siertuinen aangeplant. Door de aanwezigheid van mannelijke planten kunnen de vrouwelijke planten worden bestoven en worden grote aantallen zaden gevormd. De zaden kunnen door de wind over grote afstanden worden verspreid waardoor de kans op verwildering toeneemt. 

Grote foto: Forest and Kim Starr, Wikimedia Commons

Gepubliceerd 9 september 2023