Ongelijkbladig vederkruid

Hoe herken ik het ongelijkbladig vederkruid?

Ongelijkbladig vederkruid (Myriophyllum heterophyllum) is een groenblijvende waterplant met bloeistengels die 3-15 cm boven het wateroppervlak uitsteken. De bloeistengels hebben getande schutbladeren. De soort bloeit zelden, maar wanneer dit gebeurt dan produceert de plant kleine, rode bloemen op de bloeistengel.

De plant heeft twee typen bladeren die groeien in bladkransen. Ondergedoken bladeren zijn veervormig, 2-5 cm lang en 2-4 cm breed. De bladeren boven water hebben een stijve textuur, zijn 0,4-3 cm lang, 1,5-3 mm breed en variëren sterk in zowel bladvorm als structuur.

Identificatie van ongelijkbladig vederkruid kan soms lastig zijn. Bij Myriophyllum-soorten is de blad vorm en het aantal bladeren per bladkrans nogal variabel. Een overzicht met de verschillen tussen de diverse Myriophyllum-soorten kunt u hier vinden. Verder is ongelijkbladig vederkruid te herkennen aan de getande en ongedeelde bladeren boven water en aan de zeer dichte spruit onder water.

Identificeren van vederkruiden

Ongelijkbladig vederkruid (Myriophyllum heterophyllum) lijkt op andere uitheemse invasieve vederkruiden, zoals Parelverderkruid (Myriophyllum aquaticum) en Myriophyllum ‘Red stem’ (Myriophyllum brasiliensis). Onderstaande video kan u helpen bij het identificeren van vederkruiden.

- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan

Herkomst – Waar komt de ongelijkbladig vederkruid vandaan?

Oorspronkelijk komt ongelijkbladig vederkruid uit het zuidoosten van de Verenigde Staten. De soort is in Europa ingevoerd als snelgroeiende zuurstofplant voor in aquaria en vijvers. Vaak is de plant per ongeluk geïmporteerd of onder andere namen, omdat de soort verward werd met andere Myriophyllum-soorten, zoals M. propinquum, M. hippuroides en M. scabratum.

Verspreiding – Waar komt de ongelijkbladig vederkruid voor?

In Europa komt ongelijkbladig vederkruid voor in België, Duitsland, Frankrijk, Hongarije, Nederland, Oostenrijk en Spanje. In Nederland komt de soort nu vooral voor in het noordoosten, midden en zuiden van het land, maar het aantal vindplaatsen neemt snel toe. De verwachting is dat de soort zich ook kan vestigen in andere EU-landen met een gematigd klimaat, zoals Denemarken, Ierland, Italië, Polen, Portugal, Slowakije, Tsjechië en het Verenigd Koninkrijk.

De plant groeit in allerlei zwak stromende of stilstaande, zoete wateren met een maximale diepte van circa 9,5 meter. Denk hierbij aan sloten, kanalen, vijvers en meren. Ongelijkbladig vederkruid kan voorkomen in allerlei (matig) voedselrijke wateren, maar geeft de voorkeur aan enigszins zure, heldere wateren.

Inhoud

Risico’s - Wat zijn de problemen?

Ongelijkbladig vederkruid is een zeer competitieve en snelgroeiende plant die dichte, drijvende vegetaties vormt. Omdat de soort in de meeste winters groen blijft heeft de plant in het voorjaar een voorsprong op veel andere waterplanten.

De dichte begroeiing op het wateroppervlak geeft overlast door:

• Licht en zuurstof kunnen niet meer doordringen in het water, waardoor ondergedoken waterplanten en fauna afsterven.
• Verdringen van inheemse plantensoorten in de oeverzone.
• Eutrofiëring van het water (vrijkomen fosfaat vanuit de bodem door zuurstofloosheid als gevolg van afsterven grote massa’s kleine waterteunisbloem).
• Verlanding van de oeverzone door een combinatie van hoge biomassaontwikkeling en zuurstofloosheid (vertraagde vertering plantmateriaal).
• Remmende werking op de aan- en afvoer van water waardoor de kans op wateroverlast toeneemt.
• Belemmering van de doorstroming en afwateringen van waterwegen.
• Hinder voor de scheepvaart en vis- & zwemrecreatie.
• Er kunnen onveilige situaties ontstaan doordat onduidelijk is waar het land/talud overgaat in het water.
• Financiële consequenties: invasieve exotische oever- en waterplanten zijn over het algemeen moeilijk, en alleen tegen hoge kosten te bestrijden.

Preventie - Hoe voorkom je verdere verspreiding?

Preventie is de meest kosteneffectieve aanpak van invasieve exoten. Dat wil zeggen dat zoveel mogelijk moet worden voorkomen dat er nieuwe haarden van ongelijkbladig vederkruid ontstaan. Particulieren worden opgeroepen om geen overtollige waterplanten in openbare wateren te dumpen. Kleine fragmenten (tot enkele centimeters grootte) van ongelijkbladig vederkruid kunnen gemakkelijk weer uitgroeien tot nieuwe haarden en het wateroppervlak volledig bedekken met alle negatieve gevolgen voor de natuur, maar ook voor de waterkwaliteit en veiligheid. Heeft u te veel waterplanten in uw vijver of aquarium? Gooi ze dan in uw groencontainer.

Beheersing en bestrijding - Welke methoden zijn er?

Als ongelijkbladig vederkruid wordt aangetroffen in de natuur, dan is het van belang de plant zo snel mogelijk te verwijderen om verdere verspreiding te voorkomen. Eenmaal gevestigd is volledige bestrijding vrijwel onmogelijk. Bij bestrijding is het belangrijk de plant zo volledig mogelijk te verwijderen, inclusief het wortelstelsel. Monitoring van het gebied is noodzakelijk in de weken na de bestrijding. Achtergebleven planten of hergroei kunnen handmatig verwijderd worden.

Kleine populaties kunnen succesvol met de hand verwijderd worden, waarbij het belangrijk is ook de wortels van de plant te verwijderen. Ook kunnen kleine populaties afgedekt worden met dekzeil of matten op de bodem van het waterlichaam. Deze maatregel moet echter goed onderhouden worden en heeft vaak negatieve effecten op andere planten en dieren. Op grotere schaal is machinaal verwijderen mogelijk, maar dit heeft op de lange termijn vaak weinig effect. Wanneer toch besloten wordt de plant mechanisch te verwijderen, is het advies dit te doen in de winterperiode, wanneer ongelijkbladig vederkruid inactief is en de kans op hergroei kleiner. Gebruik een grijper of maaikorf zonder snijfunctie. Voorkom bij handmatig en machinaal verwijderen zoveel mogelijk fragmentatie van de plant.

Wet- & Regelgeving - Welke regels en protocollen zijn van toepassing?

Ongelijkbladig vederkruid (Myriophyllum heterophyllum) staat op de Unie-lijst van zorgwekkende invasieve uitheemse soorten. Dat betekent dat er een Europees verbod van kracht is op bezit, handel, kweek, transport en import van de soort. Daarnaast geldt voor lidstaten de plicht om in de natuur aanwezige populaties op te sporen en te verwijderen. En als dat niet lukt, om de populatie zodanig te beheren dat verspreiding en schade zoveel mogelijk wordt voorkomen.

Waar vind ik meer informatie?

• Factsheet Ongelijkbladig vederkruid. NVWA, 2018. [factsheet]
• Identification guide of Invasive Alien Species of Union concern. CIRCABC, 2018. [rapport]
• Myriophyllum heterophyllum (broadleaf watermilfoil). CABI, Invasive Species Compendium, 2009. [website]
• Pest Risk Analysis for Myriophyllum heterophyllum. EPPO, 2015. [rapport]
• Veldgids invasieve waterplanten in Nederland. NVWA, 2019. [rapport]
• Werkinstructies bestrijding plaagsoorten

Meer publicaties over Ongelijkbladig vederkruid

Leadfoto: Leslie J. Mehrhoff, Wikimedia Commons, 1980.

Gepubliceerd 3 maart 2023