Mesquite
Mesquite is een houtige struik of kleine boom, oorspronkelijk afkomstig uit Mexico, Centraal- en het noordelijke deel van Zuid-Amerika. De soort is in meerdere werelddelen geïntroduceerd als voedergewas en voor de productie van brandhout en wordt beschouwd als één van de ergste invasieve soorten. De plant vormt dichte doornige vegetaties waardoor inheemse plantensoorten worden verdrongen en gebieden ontoegankelijk worden. Mesquite komt in Nederland niet voor en de kans op vestiging is klein omdat de plant vorstgevoelig is.
Hoe herken ik Mesquite?
Mesquite (Prosopis juliflora) is een doornige struik, soms een kleine boom die 3 tot 12 meter hoog kan worden. De takken kunnen stekels (0,5-5 cm lang) hebben. De bladeren bestaan meestal uit 11-15 deelblaadjes. De planten bloeien na 2 a 3 jaar, maar dat is sterk afhankelijk van de groeiplaats. De bloeiwijze is cilindrisch, 7-15 cm lang en is groen-wit van kleur, later in het seizoen verkleurend naar lichtgeel. De peulvrucht is recht met een naar binnen gebogen top, soms sikkelvormig en 8-29 cm lang. Zaden worden op grote schaal verspreid door grazende dieren.
Mesquite soorten lijken op elkaar, kijk hier voor de look-a-likes.
Klik op de afbeeldingen om ze te vergroten.
Herkomst – Waar komt Mesquite vandaan?
Mesquite is oorspronkelijk afkomstig uit Mexico, Midden- en het noordelijke deel van Zuid-Amerika. De plant gedraagt zich invasief, vooral in vorstvrije, dorre natuurlijke graslanden. Dit geldt zowel voor het oorspronkelijke verspreidingsgebied als in de gebieden waar de soort is geïntroduceerd.
Verspreiding – Waar komt Mesquite voor?
In Europa heeft de plant zich alleen gevestigd op één Canarisch eiland, Gran Canaria. Sinds 2011 zijn op het eiland meerdere zaaddragende bomen aanwezig. Deze zijn waarschijnlijk ontstaan uit zaden van enkel aangeplante exemplaren. Mesquite komt niet voor in de Nederlandse natuur en kan zich in het huidige klimaat ook niet vestigen omdat de plant vorstgevoelig is. De verwachting is dat ook bij toekomstige klimaatscenario's de plant zich niet in Nederland zal kunnen vestigen.
Risico’s - Wat zijn de problemen?
Mesquite is op grote schaal geïntroduceerd en geplant als brandstof- en voedersoort, vooral tijdens brandhoutprogramma's in de jaren tachtig. De soort kan zich zeer invasief gedragen in met name grasland. Het is een stikstofbindende en zeer droogte- en zouttolerante soort, die andere vegetatie snel kan verdringen. De doornige struiken kunnen grote stukken land vrijwel ondoordringbaar maken, met verlies van landbouwkundige en/of ecologische waarde als gevolg.
Preventie - Hoe voorkom je verdere verspreiding?
Beheersing en bestrijding – Welke methoden zijn er?
Bij kleine besmettingshaarden kunnen de jonge bomen handmatig afgezaagd worden waarna ook de stronken moeten worden verwijderd. Bij grotere haarden is machinaal ontwortelen een optie. Echter, uit gebieden waar Mesquite zich invasief gedraagt is bekend dat gangbare bestrijdingsmethoden zoals handmatig of machinaal ontwortelen (soms in combinatie met chemische stobbebehandeling) of afbranden erg arbeidsintensief zijn en op de lange termijn weinig succesvol waren. Er zijn nog geen goede methoden beschikbaar om de herintroductie vanuit zaden en het opnieuw uitlopen van afgezaagde bomen te voorkomen. In het beste geval is slechts een vorm van beheersing haalbaar.
Er aanwijzingen dat ook een meer ecologische ‘lange-termijn aanpak' tot de mogelijkheden behoort. Hiervoor moet in de betreffende gebieden de natuurlijke successie z'n gang kunnen gaan. Naarmate andere soorten zich vestigen nam de dichtheid van Mesquite af waarbij een nieuw vegetatiecomplex ontstond waarbinnen Mesquite minder dominant aanwezig was.
Wet & Regelgeving - Welke regels en protocollen zijn van toepassing?
Mesquite (Prosopis juliflora) staat op de Unie-lijst van zorgwekkende invasieve uitheemsesoorten. Dat betekent dat er een Europees verbod van kracht is op bezit, handel, kweek, transport en import van de soort. Daarnaast geldt voor lidstaten de plicht om in de natuur aanwezige populaties op te sporen en te verwijderen. En als dat niet lukt, om de populatie zodanig te beheren dat verspreiding en schade zoveel mogelijk wordt voorkomen.
Mesquite die in een (botanische) tuin staat, mag blijven staan, maar de plant mag zich niet vermeerderen en verspreiden. Het verwijderen van planten is de meest effectieve maatregel om verspreiding naar de omgeving te voorkomen.
Waar vind ik meer informatie?
- Factsheet Mesquite, NVWA, 2019 [factsheet]
- CABI-datasheet Prosopis juliflora, 2017 [website]
- Notes of the occurrence of Prosopis juliflora in Gran Canaria (ES). EPPO Global Database, 2018 [website]
Leadfoto: B. Navez, Wikimedia Commons, 2009
Gepubliceerd 15 november 2023